Overblog
Editer l'article Suivre ce blog Administration + Créer mon blog
11 octobre 2009 7 11 /10 /octobre /2009 21:56


Fadma At Mensur
Azamul n tmettut taqbaylit

Faḍma At Mensur d taqbaylit, d timinigt s tesreṭ (ddin)  tamasiit yefkan i warraw-is ttrebga izaden.

Fama At Mensur-Ɛemruc d tameṭṭut taqbaylit tamenzut i yuran adlis iwumi tsemma tamacahutt n tudert-iw “Histoire de ma vie” deg useggas 1946 di Rades i d-yeffɣen deg useggas 1968, aseggas mbeεd tamettant-is. Tazwert n udlis-agi yura-tt Vincent Monteil akked Kateb Yacine.

D adlis ideg d-teka tudert-is, tin n yemma-s d tin n warraw-is, tudert-is seg wasmi tella di Tizi-Hibel armi d asmi tedda d tislit ɣer Yiɣil-Ɛli d yinig-is ɣer Rades di Tunes d yinig-is wis sin ɣer Bretagne di tmurt n Fransa. Fama d tayemmat n sin n yemyura, inauren, imeqqranen i d-yeğğan isem-nsen deg tsekla tafransist d yedles amaziɣ, Jean Lmuhub Ɛemruc d Marie Louiz awes Ɛemruc.

Fama At Mensur tlul deg useggas 1883 di Tizi Hibel, d taɣtest (victime) n wagul tga yemma-s mi qqaren Ɛayni acku tesεa-tt-id mbaεd mi teğğel s wacal yiseggasen mebla nnaε n zzwağ. Di taddart-is, tenaf aas, timetti n yimiren ur tt-tqal ara sawalen-as taqcict n lεar, ɣef waya wwint-tt temrabin Irumyen yellan xedment di sbiar n Micli sekrent-tt-id, seɣrent-tt, dɣa mi temmed, tewwe 16 yiseggasen, fkant-as amiq gar-asent, txeddem dinna ula d nettat di sbiar, di lawan-nni dɣa i tt-yessen Belqasem At Ɛemruc i d wi tezweğ deg useggas 1899.

Mbeεd zzwağ-is, Fama tban-as-d tudert-nnien, tufa win i d wi tecrek lfer-is d lqer-is. Belqasem yella-yas d ayen akk tt-ixuṣṣen di tudert-is, yefka-yas tayri, lenana, tagmat, yerra-yas-d taflest d laman deg yiman-is. Tedder kra yiseggasen gar yiεeggalen n twacult n urgaz-is syen unagen ɣer Tunes. Dinna, dɣa i tesεedda tugget n yiseggasen n tudert-is, tessekcem arraw-is ɣer uɣerbaz, tefka-yasen ayen akk ilaqen akken ad ilin gar wid ifazen, ufraren-d s tegzi-nsen, s tmusni-nsen kesben, ellan-d imeqan εlayen.

Fama d Belqasem, d ddin amasii i efren. Γef waya ad naf yal yiwen deg tarwa-nsen fkan-as sin n yismawen, yiwen d isem amasii, waye d isem amaziɣ acku Fama ɣas tebεed ɣef wakal n lejdud-is maca teṭṭef deg yiuran-is, s wakka arraw-is ẓṛan ansi d-frurin. Dinna di Tunes, tezga tettcewwiq izlan n teqbaylit, tettawi-d timucuha n tgemmi n lejdud-is i dderya-s, tessawe tefka-yasen idles-is, idles tuwret ula d nettat ɣef yemma-s. Fama iuza-tt aas yinig, ɣef waya tenna : “zgiɣ sarameɣ, yiwen n wass ad iliɣ di tmurt-iw, di tlemmast n taddart-iw, gar lejdud-iw, d wid d wi ttmeslayeɣ s yiwet n tutlayt, wid d wi zdiɣ yiwet n tmuɣli, yiwen n yiman neɣ rru n tlelli, n tdukli d tmunent, d rru n Yugurten”. Deg wakken tfud, neɣ temmel taqbaylit-is, tessawe armi tettali ɣer sufella n tɣurfett akken ad tessemas i yemsebriden yettεeddayen zdat uxxam-is i d-yezgan deg ubrid ameqqran imi ara ttmeslayen s tcelit imi d tantala n tutlayt tmaziɣt yettcabin aas ɣer tantala taqbaylit.

Fama d adrar n ssber acku zyada ɣef lif i tt-iuzan di temi-is, rnu lɣerba i tt-yesbeεden ɣef wakal-is, terna-d tmettant yettawin arraw-is yiwen yiwen, d urgaz-is Belqasem, tewwet ssiεqa di tudert-is imi tezwer akk tawacult-is, d ussan iraganen i tessegra ala awes i s-d-yegran, tin i d wi tezdi lqer-is.

Fama ur tunif ara i yir tudert tesεedda d wussan i tedder di tmurt n Leqbayel ad ten-tɣum tatut. Ayen i d-teğğa d agerruj, ɣur-s aar n tmedyazt d turi. Ass-a, teqqim-d d azamul n tmeṭṭut taqbaylit timinigt s tesre tamasiit yefkan i warra-is ttrebga izaden, i ten-id-yessufɣen d aggagen n yal ukud di yal amkan.

Temmut Fama di Sbiar n la Bretagne di tmurt n Fransa deg useggas 1967.

Islam Bessaci

Partager cet article
Repost0

commentaires

Présentation

  • : La confédération des Iflisen Umellil
  • : Un des objectifs est de reconstituer la grande confédération qui regroupait les 14 aarchs des Iflisen Umellil avant la colonisation française. Le but est de rétablir les liens interrompus et de promouvoir la solidarité inter-arche. Nous visons également à consolider les liens entre la diaspora et leur région d'origine. Réecrire l'histoire des Iflisen et préserver leur patrimoine matériel et immatériel .
  • Contact

Recherche

Liens